Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie w ramach programu „Granica” niepodległości – upamiętniającego 100 rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, zaprasza 16.05. o godz. 8.45 na parking przy ul. Wolności w Bytowie do udziału w inscenizacji upamiętniającej marsz na Bytów z 1920 r. Wspólnie z młodzieżą z bytowskich szkół przejdziemy ul. Wolności i 1 Maja na plac przy harcówce, gdzie odczytany zostanie manifest Kaszubów walczących o wolność i polskość ziemi bytowskiej z 1920 r.
Podczas obrad konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 r., urządzającej na nowo świat po I wojnie światowej oraz wyznaczaniu przebiegu granic, powiat bytowski (Kreis Bütow) w zdecydowanej większości przyznano Niemcom. Część kilkutysięcznej grupy Kaszubów zamieszkujących powiat nie zgodziła się z tym rozstrzygnięciem. 16.05.1920 r. w czasie, gdy w Bytowie przebywała Międzynarodowa Komisja Graniczna, kilkuset Kaszubów z parafii niezabyszewskiej i ugoskiej na czele z Bernardem Werrą, Janem Styp – Rekowskim, Antonim Szroederem, przyszło do Bytowa w tzw. „marszu na Bytów” i złożyło deklarację, która była poświadczeniem ich niezgody na pozostawienie w państwie niemieckim. Pod dokumentem podpisało się 135 osób z 11 miejscowości:
„My, niżej podpisani jesteśmy Polakami. Nasi ojcowie również byli Polakami i żyli od niepamiętnych czasów w tym regionie, który należał do Polski. Chcemy wraz z naszymi braćmi należeć do Polski. Parafia Ugoska (Bernsdorf) i Niezabyszewska (Damsdorf) i okoliczne wsie są tylko polskimi, Niemcy tu żyjący to zgermanizowani Polacy lub przybysze (przeniesieni urzędnicy)”.
